Μετά τις Ανακαλύψεις τίποτε δεν ήταν, πλέον, ίδιο στον κόσμο.

    Πρώτα απ’ όλα ο ορίζοντας άρχισε να μεγαλώνει. Οι Ανακαλύψεις έφεραν σε στενότερη επαφή την Ευρώπη με την Ασία, γνώρισαν την Αμερική στην υπόλοιπη ανθρωπότητα και έβαλαν τα θεμέλια για τη δημιουργία ενός ενιαίου κόσμου.
   Το πρώτο φαινόμενο παγκόσμιων διαστάσεων ήταν η αποικιοκρατία. Τα ευρωπαϊκά κράτη που είχαν πρωτοστατήσει στις Ανακαλύψεις, η Πορτογαλία και η Ισπανία, μετέτρεψαν τα περισσότερα από τα εδάφη που κατέλαβαν σε αποικίες, τα ενσωμάτωσαν στις μητροπόλεις και δημιούργησαν αποικιακές αυτοκρατορίες. Ταυτοχρόνως, τέθηκαν οι βάσεις για τη συμμετοχή και άλλων ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών στο αποικιακό παιχνίδι.
   Έτσι, το δεύτερο νέο στοιχείο ήταν η οργάνωση του κόσμου με κέντρο την Ευρώπη. Στους αιώνες που ακολούθησαν η Ευρώπη απορρόφησε ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πλούτου, διέδωσε τη θρησκεία της και επέβαλλε τον πολιτισμό της.
   Φυσικά, για να γίνουν τα παραπάνω χρειαζόταν βία. Η αποικιοποίηση υπήρξε βίαιη. Οι προκολομβιανοί πολιτισμοί της Αμερικής εξολοθρεύτηκαν δίχως έλεος, οι μαύροι της Αφρικής έγιναν, κατά εκατομμύρια, σκλάβοι, το φυσικό περιβάλλον βιάστηκε, πανάρχαιες κουλτούρες αφανίστηκαν.
   Παράλληλα, οι Ανακαλύψεις έθεσαν σε κίνηση διαδικασίες σοβαρών κοινωνικών και πολιτικών μετασχηματισμών, τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Επειδή η Ευρώπη ήταν πιο αναπτυγμένη οικονομικά, εδώ οι αλλαγές έγιναν περισσότερο αισθητές. Το κυριότερο αποτέλεσμά τους ήταν η πλήρης υπέρβαση του μεσαιωνικού κόσμου και η διαμόρφωση ενός νέου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος, του καπιταλισμού, που επικρατεί μέχρι σήμερα.
    Επίσης, οι Ανακαλύψεις έφεραν σημαντικές μεταβολές στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.

Λογισμικό -Ιστορία Α-Γ/g04-web/section1/ploia/lemmata/2-8-0.htm

Επανάσταση στις γεωγραφικές γνώσεις και γενικότερα στις γνώσεις του ανθρώπου για τον κόσμο

Χάρτης του Γκέρχαρντ Κρέμερ, γνωστού ως Μερκάτορα, σχεδιασμένος τον 16ο αι.. Ο μεγάλος αυτός γεωγράφος επινόησε τη λεγόμενη μερκατόρεια ή μερκατορική προβολή, που αποτελεί, στις μέρες μας, μια από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους χαρτογραφικής απόδοσης του πλανήτη μας (Λονδίνο, Βρετανική Βιβλιοθήκη).

Sebastian Munster, Χάρτης της Αμερικής, 1552

Εκμετάλλευση των νέων χωρών - η αρχή της αποικιοκρατίας

Πορτογαλικός χάρτης της Ινδίας (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη)

Πορτογαλικός χάρτης της Βραζιλίας (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη)

Ένας Πορτογάλος περιγράφει τους πρώτους Αφρικανούς δούλους

Ποια καρδιά μπορεί να είναι τόσο σκληρή που να μη νιώσει οίκτο βλέποντας αυτή τη συνοδεία; (…) Μερικοί είχαν τα κεφάλια τους σκυμμένα και τα πρόσωπα λουσμένα στα δάκρυα, κοιτώντας ο ένας τον άλλον· άλλοι στέκονταν στενάζοντας με πόνο, κοιτώντας ψηλά τον ουρανό. (…) Κάθε φορά που έβαζαν χώρια τους γιους, όταν αυτοί έβλεπαν τους πατέρες τους αλλού, σηκώνονταν με μεγάλη ορμή και έτρεχαν κοντά τους. Οι μητέρες έσφιγγαν τα άλλα παιδιά στην αγκαλιά τους και έπεφταν μαζί τους κάτω, αψηφώντας τα κτυπήματα που δέχονταν, φτάνει μόνο να μην τους τα έπαιρναν (…).

Κόμης Εάνες ντε Ζουράρα, βιογράφος του Ερρίκου του Θαλασσοπόρου.

Πηγή: Παγκόσμια Ιστορία, τόμος 11 , σελ. 222

Οι Πορτογάλοι και τα κέρδη τους από τα εξερευνητικά ταξίδια

Στα χρόνια που ακολούθησαν τα ταξίδια του Ντα Γκάμα και του Πιέρο ντε Κοβίλια, ο συνδυασμός εμπορίου και βίας απέφερε μεγάλα κέρδη για τους Πορτογάλους. Διοργανώθηκαν ετήσιες αποστολές προς την Ινδία και οι Πορτογάλοι εγκατέστησαν ένα χρηματιστήριο στο εμπορικό κέντρο της Αμβέρσας, στις Κάτω Χώρες, από το οποίο πουλούσαν τα μπαχαρικά τους σε όλη την Ευρώπη.
Ο Πορτογάλος βασιλιάς διόρισε έναν αξιωματούχο με τον εντυπωσιακό τίτλο του αντιβασιλιά για να επιβλέπει την επέκταση του εμπορίου στον Ινδικό ωκεανό. Ο πρώτος αντιβασιλιάς, ο Φραγκίσκο ντε Αλμέιντα , κυρίευσε τη Μομπάσα και κατέλαβε διάφορα στρατηγικά λιμάνια στην ανατολική Αφρική. Το 1509 πέτυχε μια αποφασιστική νίκη επί του αραβικού στόλου που είχε σταλεί για να προστατεύσει τους μουσουλμάνους εμπόρους των Ινδιών.
Παράλληλα, οι Πορτογάλοι, θέλοντας να κρατήσουν υπό τον αποκλειστικό έλεγχό τους τον θαλάσσιο δρόμο που ενώνει την Ευρώπη με τις Ινδίες, αποφάσισαν την κατασκευή, κατά μήκος των ακτών του Ινδικού, μιας σειράς οχυρών που θα προστάτευαν το πορτογαλικό εμπόριο. Πρωτεργάτης αυτής της προσπάθειας υπήρξε ο Αλφόνσο ντε Αλμπουκέρκε, ο οποίος, κατά το διάστημα 1508-1515 κατέλαβε και οχύρωσε μια σειρά στρατηγικά σημεία στην νότια και νοτιοανατολική Ασία.
Στις αρχές του 16ου αι., πορτογαλικοί εμπορικοί σταθμοί έχουν δημιουργηθεί σε πολλά σημεία των ακτών του Ινδικού ωκεανού. Με τον τρόπο αυτό, οι εξερευνήσεις των Πορτογάλων θαλασσοπόρων επέτρεψαν τη σύνδεση του Ατλαντικού ωκεανού με τον Ινδικό ωκεανό και έβαλαν τα θεμέλια για την εμπορική εξάπλωση και την εγκατάσταση των Ευρωπαίων στην Ινδία και κατ’ επέκταση στη νότια και νοτιοανατολική Ασία.
Παράλληλα, οι Πορτογάλοι έστρεψαν, κυρίως μετά το 1530, το ενδιαφέρον τους και προς τη Βραζιλία, τη μοναδική τους αποικία στη νότια Αμερική. Εκεί εγκατέστησαν αποικιακή διοίκηση, που διοριζόταν από τον Πορτογάλο βασιλιά, και δημιούργησαν φυτείες, στις οποίες καλλιεργούνταν τσάι, κακάο και ζάχαρη. Η έλλειψη εργατικών χεριών αντιμετωπίστηκε με το δουλεμπόριο: πολλοί Αφρικανοί μεταφέρθηκαν στη Βραζιλία όπου υποχρεώθηκαν να εργαστούν ως δούλοι κάτω από άθλιες συνθήκες.
Λογισμικό -Ιστορία Α-Γ/g04-web/section1/ploia/lemmata/2-4-0.htm

Χάρτης του Ερνάντο Κορτές που απεικονίζει την Tenochtitlan, πρωτεύουσα των Αζτέκων, 1524