Παρακολουθήστε μια ενδιαφέρουσα βιογραφία του Γιάννη Ρίτσου από το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικὀ «Ταξίδι στον Πολιτισμό»

Ο εικαστικός Γιάννης Ρίτσος

   «Εκανα μια, θα λέγαμε, ζωγραφική γλυπτική. Ξαφνικά μου έρχονταν μορφές ελληνικές οι οποίες σχετίζονταν με την αρχαία Ελλάδα, με τις αρχαιοελληνικές μορφές. Κάποτε ακολουθούσα τη γραφή της Κνωσού, κάποτε την κλασική... Μόνο ανθρώπινες μορφές κι ανθρώπινα σώματα, ποτέ τοπία. Σώματα ως επί το πλείστον γυμνά, ανθρώπινες μορφές και το πολύ πολύ άλογα» έγραφε ο Γιάννης Ρίτσος. Την αγάπη του ποιητή της Ρωμιοσύνης για τις εικαστικές τέχνες αναδεικνύει η έκθεση «Ο εικαστικός Γιάννης Ρίτσος: Με το χρωστήρα του Ποιητή, με το φακό του Μάξιμου», που φιλοξενείται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας. Περιλαμβάνει φωτογραφίες του Πλάτωνα Μάξιμου, αλλά και έργα ζωγραφικής του Γ. Ρίτσου, δημιουργίες από ευτελή υλικά, όπως ρίζες, πέτρες, κόκαλα και τσιγαρόκουτα.

   Η ενδιαφέρουσα αυτή παρουσίαση οργανώνεται σε δύο μεγάλες ενότητες: η πρώτη περιέχει είκοσι φωτογραφίες του Πλάτωνα Μάξιμου, που αποτυπώνουν με εξαιρετικό τρόπο την εικαστική πλευρά του ποιητή. Στη δεύτερη, φιλοξενούνται τα αυθεντικά έργα του Γιάννη Ρίτσου προερχόμενα από το μεγαλύτερο μέρος της ζωής και της δημιουργίας του (1949-1984). Η ενότητα αυτή χωρίζεται σε τέσσερις υποενότητες: έργα από τα δύσκολα χρόνια, όταν ο ποιητής ήταν εξόριστος στα στρατόπεδα ή σε κατ' οίκον περιορισμό. Σ' αυτά τα έργα, ο Γ. Ρίτσος διοχέτευσε την απελπισία του αλλά και τις άσβεστες ελπίδες του, ζωγράφισε την ασχήμια, αλλά και την αγάπη του για τη ζωή και την ομορφιά. Η δεύτερη περιλαμβάνει ζωγραφικά έργα, πρόσωπα και τοπία που συνάντησε ο Γ. Ρίτσος ταξιδεύοντας. Στην τρίτη υποενότητα παρουσιάζονται έργα που φιλοτέχνησε ο ποιητής στη Σάμο, ενώ στην τέταρτη, όσα δημιούργησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στην Αθήνα το χειμώνα και στο Καρλόβασι το καλοκαίρι.

   Ο Γ. Ρίτσος, χρησιμοποιώντας ποικίλες τεχνικές (υδατογραφία, μονοτυπία, σχέδιο με μολύβι ή μελάνι, χαλκογραφία) και ευτελή υλικά (χαρτί, πέτρα, ρίζες, κόκαλα, κοχύλια, πηλό) μετέτρεψε συναισθήματα και μνήμες σε πρωτότυπες εικαστικές δημιουργίες. Οπως έλεγε ο ίδιος «Τη ζωγραφική την αντιμετωπίζω σαν έναν άλλο τρόπο άσκησης της ποίησης. Βέβαια, το υλικό των δύο τεχνών είναι διαφορετικό, όμως η έκφρασή τους ξεκινάει από το ίδιο κέντρο... Το συγκλονιστικό στοιχείο της ζωγραφικής είναι η δυνατότητά της να αποτυπώνει και να στερεοποιεί εικόνες που από τη φύση τους είναι ρευστές, για να τις ρευστοποιεί κατόπιν με το δικό της τρόπο. Οπως στην ποίηση η μια λέξη βοηθάει την άλλη και η μείξη τους οδηγεί σε μια ανακάλυψη, έτσι και η ζωγραφική λειτουργεί απρόβλεπτα ξεπερνώντας πολλές φορές κάθε προσχέδιο».Ο Γ. Ρίτσος άφησε πίσω του αξιόλογα δείγματα ζωγραφικής τέχνης που αποκαλύπτουν τη μοναδικότητα, την ευαισθησία, το ρομαντισμό και τα πάθη του. Η ζωγραφική πάνω σε πέτρες τον ενδιέφερε για τους διαφορετικούς χρωματικούς σχεδιασμούς και τα φυσικά τους σχέδια. «Πέτρες μονόχρωμες ή πολύχρωμες, ζωγραφικές ή γλυπτικές - άπειρη προθυμία για συνομιλία, άπειρες δυνατότητες, καθεμιά απ' αυτές και καθένας με τη φωνή του κι όλοι κι όλα συναντημένα στην ίδια ανάγκη να ειπωθούν και κατά κάποιο τρόπο να μείνουν». Ομως, τα πιο δυνατά βιώματα αποτυπώθηκαν στις ρίζες που ξέβραζε η θάλασσα: άγριες και ροζιασμένες, τις οποίες μετέτρεψε σε μαρτυρικές φυσιογνωμίες, γέρικα πρόσωπα και ανθρωπόμορφα τέρατα. «Η ρίζα έχει κάτι απ' τα απώτερα μυστικά της ανθρώπινης ύπαρξης, κάτι απ' τις "ρίζες της ζωής" - κάτι πρωτόγονο ή μάλλον αρχέγονο, καταγωγικό - μια συστολή, μια αγωνία, μιαν αισθησιακή αδηφαγία - το ακαταμάχητο, το τυφλό και πολυόμματο ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της διαιώνισης, αμεταμφίεστο, απροσποίητο, ολόγυμνο, κτηνώδες, αισχρό, θεϊκό». Σημειώνουμε, ότι στο χώρο της έκθεσης (διάρκεια έως 3 Νοέμβρη), προβάλλονται διαφάνειες από εικαστικά έργα του ποιητή κι ένα ντοκιμαντέρ-αφιέρωμα του Γιώργου Σγουράκη για τον Γ. Ρίτσο.

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ, Ριζοσπάστης, Ένθετο 'Πολιτισμός', Κυριακή 5 Οχτώβρη 2003

>> Παρουσίαση βιβλίου ...

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται φωτογραφίες εικαστικών δημιουργιών του Γιάννη Ρίτσου πάνω σε πέτρες και ρίζες αλλά και σε άλλα υλικά. Το θέμα των έργων είναι η ανθρώπινη μορφή, όπως αναδύεται από το ποικιλόμορφο αυτό υλικό: «το κάθε υλικό έχει τα δικά του χαρακτηριστικά, εμπνέει διαφορετικές μορφές. Οι ρίζες υποβάλλουν μιαν αγριότητα. Τα κόκαλα και οι πέτρες το κάλλος ή την ελεγειακότητα» (από το σημείωμα του ποιητή). Το δημοσιευόμενο υλικό διαιρείται σε τρία κεφάλαια-ενότητες, «Πέτρες», «Ρίζες της Ρωμιοσύνης» και «Ζωγραφιές», και συνοδεύεται από προλογικά και επιλογικά κείμενα άλλων, σχετικά με το εικαστικό έργο του Ρίτσου.

Ένας δικτυακός τόπος με πλούσιο υλικό για το έργο του Γιάννη Ρίτσου έχει δημιουργηθεί από το ΕΚΕΒΙ και μπορείτε να τον επισκεφθείτε πατώντας πάνω στην εικόνα που ακολουθεί

Η ψηφιακή παρουσίαση και το κείμενο που ακολουθεί δημιουργήθηκε από μαθητές της Γ' Γυμνασίου για την εκδήλωση '100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου' που πραγματοποίησε το Γυμνάσιο Επισκοπής το σχολικό έτος 2008-2009